Od 1 kwietnia 2011 r. zmienia się system naliczania i odliczania podatku od towarów i usług w obrocie surowcami wtórnymi złomem oraz w handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych. Zmiany te są odpowiedzią na stwierdzone w tym obszarze nadużycia podatkowe. Na stosowanie mechanizmu polegającego na przesunięciu obowiązku zapłaty podatku VAT na osobę, na rzecz której dokonywana jest dostawa złomu lub świadczona jest usługa przeniesienia uprawnień do emisji ww. gazów, zezwalają odpowiednio przepisy art. 199 i 199a ust. 1 lit. a dyrektywy 2006/112/WE.

1. Istota regulacji
Nowe rozwiązanie polega na przesunięciu, w przypadku gdy sprzedawca i nabywca są podatnikami, o których mowa w art. 15, obowiązku rozliczenia podatku od towarów i usług z tytułu dostawy złomu oraz przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, z dostawcy na nabywcę.
Mechanizm odwrotnego obciążenia (ang. reverse charge), który obejmuje ww. kategorie towarów i usług jest analogiczny do obecnie stosowanego rozwiązania przy imporcie usług(gdy usługodawcą jest podmiot zagraniczny). W tym systemie nabywcom i usługobiorcom przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego stanowiącego podatek należny (z tytułu dokonania na ich rzecz dostawy) na ogólnych zasadach.

UWAGA
1. Nabywca złomu lub ww. uprawnień stanie się odpowiedzialny za zapłatę podatku VAT, co w praktyce oznacza, iż jednocześnie zadeklaruje oraz odliczy ten podatek.
2. Zarówno obowiązek podatkowy, jak i prawo do odliczenia podatku naliczonego będą powstawały w tym samym okresie rozliczeniowym.
3. Podstawą opodatkowania przy nabyciu ww. towarów i usług będzie kwota, którą nabywca będzie obowiązany zapłacić.

Ważne!!! Definicja pojęcia złomu
Z uwagi na to, że ustawa o VAT nie definiuje pojęcia złomu mając na uwadze wykładnię historyczną oraz językową należy przez to rozumieć złom metali, w tym złom stalowy(wsadowy i niewsadowy), żeliwny i metali nieżelaznych. W pojęciu tym mieści się również złom metali szlachetnych. Pojęcie złomu nie obejmuje zatem m.in. zużytych baterii, akumulatorów i pojazdów.

2. Fakturowanie
Faktura stwierdzająca dokonanie dostawy złomu lub uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, objętych systemem odwrotnego obciążenia nie zawiera danych dotyczących:
- stawki podatku
- kwoty podatku
- kwoty należności wraz z podatkiem

Zamiast tego powinna ona zawierać:
1) adnotację, że podatek rozlicza nabywca lub
2) wskazanie właściwego przepisu ustawy lub dyrektywy, wskazującego, że podatek rozlicza nabywca, lub
3) oznaczenie "odwrotne obciążenie".

Podatnik ma więc prawo wyboru, którą z trzech możliwych formuł umieści w fakturze.

UWAGA
W przypadku wystawienia faktury z wykazaną kwotą podatku, dokumentującej ww. czynności objęte systemem odwrotnego obciążenia, faktura ta nie stanowi podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego. Oznacza to, że błędne wykazanie podatku w fakturze nie będzie uprawniało nabywcy do odliczenia podatku naliczonego (art. 88 ust. 3a pkt 7 ustawy o VAT).
Nabywca w przypadku otrzymania faktury stwierdzającej dostawę złomu lub uprawnień do emisji do powietrza gazów cieplarnianych wystawia fakturę wewnętrzną. Faktury te mogą nie zawierać numeru identyfikacji podatkowej kontrahenta i można je wystawić w jednym egzemplarzu. Poza tym za dany okres rozliczeniowy podatnik może wystawić jedną fakturę dokumentującą czynności dokonane w tym okresie.

3. Deklaracje
Dostawca, wypełniając deklarację VAT-7, wskazuje w części C w poz. 41 podstawę opodatkowania z tytułu dostawy złomu lub uprawnień do emisji do powietrza gazów cieplarnianych. Nie wykazuje natomiast w tym zakresie podatku należnego. Oznacza to, iż nie wypełnia poz. 42 ww. deklaracji pozycję tę wypełnia wyłącznie nabywca.
Nabywca obowiązany jest więc do wykazania w deklaracji zarówno podatku należnego, jak i podatku naliczonego od tych transakcji.

4. Przepisy przejściowe przy dostawie złomu
Konsekwencją zmiany dot. rozliczania złomu jest odejście od określania w sposób szczególny obowiązku podatkowego dla dostaw złomu stalowego i żeliwnego, polegające na uchyleniu art. 19 ust. 13 pkt 5 ustawy o VAT, co oznacza, że będzie miała tutaj zastosowanie zasada ogólna (obowiązek podatkowy, co do zasady, będzie powstawał z chwilą wydania złomu).
W przypadku dostaw złomu stalowego i żeliwnego, złomu metali nieżelaznych, z wyłączeniem złomu metali szlachetnych, dokonanych przed 1 kwietnia 2011 r., w stosunku do których nie powstał obowiązek podatkowy przed tą datą, przewidziano przepis przejściowy. Obowiązek podatkowy powstanie w takich przypadkach na starych zasadach, tj. zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 5 ustawy, w brzmieniu obowiązującym do 31 marca 2011 r. Oznacza to, że obowiązek podatkowy w tych przypadkach powstanie z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż:
a) 20. dnia, licząc od dnia wysyłki złomu do jednostki, która zgodnie z umową dokonuje kwalifikacji jakości w przypadku dostawy złomu niewsadowego;
b) 30. dnia, licząc od dnia wysyłki złomu w przypadku dostawy złomu wsadowego.

Fakturę w takich przypadkach również należy wystawić według dotychczasowych reguł, tj. nie później niż z chwilą powstania obowiązku podatkowego i nie wcześniej niż 30. dnia przed powstaniem obowiązku podatkowego. Przepisy dostosowujące, związane z mechanizmem odwróconego obciążenia w odniesieniu do dostaw złomu i uprawnień do emisji do powietrza gazów cieplarnianych, znajdują się w art. 19, art. 29 ust. 18a, art. 86 ust. 2 pkt 4 i ust. 10 pkt 2, art. 87 ust. 6 pkt 3, art. 88 ust. 3a pkt 7, art. 99 ust. 9, art. 106 ust. 1a i 7 oraz art. 113 ust. 13 ustawy o VAT, a także § 5 ust. 15, § 24 1 0 ust. 1 pkt 2 i § 28 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich dokumentowania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Dokumenty do pobrania:

• Najważniejsze zmiany w VAT od dnia 1 kwietnia 2011r.
• Nowa Ustawa o VAT z dnia 18 marca 2011r.
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r.